Kiezen als een gestoorde

“Als succes het criterium is voor een normale identiteit, dan wordt falen het symptoom van een gestoorde.” Zomaar een quote die ik laatst tegenkwam op het internet. De uitspraak wordt gedaan door de Belgische psycholoog Paul Verhaeghe (overigens niet te verwarren met Paul Verhaegh, de wisselrechtsback van Oranje), in zijn boek Identiteit. Ik vind de uitspraak tekenend voor de leefwereld van de young professional: succes is de norm, falen is voor pannenkoeken.

Op zich hoeft dat geen probleem te zijn, ware het niet dat dit resulteert in het feit dat er nog een tweede fenomeen is dat zich vandaag de dag aan ons, weerloze twintigers, opdringt: keuzestress. Als ik zeg dat er meer te kiezen valt dan ooit, vertel ik waarschijnlijk niets nieuws. En ook het feit dat meer keuzemogelijkheden leiden tot minder daadwerkelijke keuzes (de paradox van de keuze), is waarschijnlijk niet nieuw voor je (zo wel: check het onderzoek van Iyengar en Lepper (2000). Tot overmaat van ramp hebben we ook nog eens meer dan ooit zicht op de gevolgen van keuzes; via sociale media kunnen we alle mensen om ons heen in de gaten houden, en kijken wie er succesvol is en wie niet: wie is normaal, en wie is de gestoorde?

Tegen deze idyllische achtergrond sta ik op dit moment voor de keuze: wat wordt mijn volgende traineeplek? Opties genoeg die voldoen aan mijn voornaamste criterium ‘iets met wetenschap of onderwijs’. Je zit immers op een universiteit. Als zelfbenoemd ambitieus enthousiasteling begin je dan met de vraag: ‘wat wil ik?’ gevolgd door ‘wat kan ik?’ gevolgd door ‘maar moet ik mij niet misschien richten op een tweede plek waar ik iets bij kan leren wat ik nog niet kan?’ gevolgd door ‘maar gezien je carrière moet je eigenlijk een mix vinden tussen leuk en goed kunnen’ gevolgd door (…) Anderhalf uur later is het ooit zo vriendelijke keuzemomentje verworden tot een ondoorgrondelijke kluwen argumenten, en de beoogde ‘goede keuze’ is verder weg dan ooit.

Op internet zijn genoeg lijstjes te vinden met tips om dit proces te veranderen. Om argumenten te ordenen met lijstjes, of juist geen lijstjes te maken. Om een mindmap te maken wat je wilt. Toch kan het ook vrij simpel. Ik denk dat het uiteindelijk het meest bevrijdend is om iets te kiezen wat je aanspreekt, en te accepteren dat deze keuze fout kan zijn. Dat je terugkijkt en bedenkt hoe fout je zat, en je afvraagt hoe het kon dat je toen zo hard faalde. Maar er toch ook wel een beetje van leert. En dan is het voordeel van een traineeship altijd dat als het dan toch uitloopt op een drama, je het na 8 maanden weer elders kan proberen, maar dan met het verschil dat je in ieder geval weet wat je níet wilt.

Ik ben eruit. Ik ga kiezen als een gestoorde.